افضلیت در مقولاتافضلیت در مقولات یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و از فروعات بحث مواضع اولی و آثر است. ۱ - توضیح اصطلاحیکی از مصادیق بحث «مواضع اولی و آثر» بحث جریان افضلیت یا اولویت در مقولات است، به این معنا که اولویت در همه مقولات ده‌گانه ممکن است و جریان دارد. ۲ - افضلیت جوهردر «مقوله جوهر» برای مثال می‌توان گفت: صورت در جوهریت بر ماده اولویت دارد یا نوع در جوهریت بر جنس افضل است. چنین اولویتی به اعتبار سبقت وجود است، و گرنه جواهر در جوهریت متساوی‌اند. ۳ - افضلیت در مقولات تسعهاین فضیلت در مقولات نه‌گانه عرضی نیز جاری است: در مقوله کم، مانند: بزرگ‌تر و بیش‌تر. اولویت در مقوله کیف، فعل و انفعال، که قابل شدت و ضعف‌اند، ظاهر است. در مقوله این، مانند: کره آتش بالاتر از کره هواست، در مقوله متی، مانند: نوح پیش‌تر از ابراهیم است؛ در مقوله اضافه، مانند: صداقت زید اشد از صداقت بکر است، در مقوله وضع، مانند: فلک در اقلیم دوم مایل‌تر است از آنکه در اقلیم اول است و در مقوله ملک یا جده، مانند: سپر از زره برای دفع بهتر است. [۲]
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۳، ص۱۴۹-۱۵۰.
۴ - مستندات مقالهدر تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: (۱) ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق). (۲) خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس. ۵ - پانویس
۶ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «افضلیت در مقولات»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۱/۱۰. رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی
|